zondag 30 september 2012

wandelen langs een fruitwinkel

Zondagochtend, mooi weer, we hebben zin om 'n ommetje te maken. Terwijl de oudste twee druk zijn met het bouwen van een hut gaan wij, met onze jongste, op pad. Vlak voordat we afbuigen naar de Uiterwaarden lopen we langs deze fruitwinkel! Hij is er ieder jaar maar deze keer zijn we verrast door de hoeveelheid prachtige appels die we zien liggen. Het zijn allemaal oude fruitrassen uit de boomgaard die je ziet in de verte achter het 'reclamebord'. 



We gaan voor deze prachtige Notarisappels en voor Bramsley Seedling. Deze rassen hoorde ik mijn vader noemen als rassen die eens in de boomgaard van mijn opa en oma stonden. Die ga ik combineren met goudrenetten van mijn eigen zolder. Dat wordt dan appelmoes variant nummer 3 van dit jaar...


práchtig!
Zelfbediening; mooi dat dat kan! De rest van de wandeling lopen we met 2 kilo appels maar dat hebben we er graag voor over. Op dit moment pruttelt de appelmoes op het vuur...


vrijdag 28 september 2012

oogsttijd ivm succes verlengd en klein in de grote wereld

Ondertussen zijn er 9 nieuwe rassen ontstaan aan de keukentafel. Ze hangen voor het raam en bewegen op iedere luchtstroom (en straks dus zeker als de verwarming weer vaker aan is) Ik heb een constructie van 2 takken aan elkaar gemaakt met ijzerdraad en die op 2 punten bevestigd aan de bovenkant van het kozijn, daar kan steeds iets anders aangehangen worden. De appels hangen nu niet meer in de boom maar voor het raam. Zo verlengen we de oogsttijd!


Met de oudste 2 naar school ging ik met de jongste even naar de bieb. Ze zit in groep 3 en is de hele dag druk met schrijven en lezen. De bibliotheek in Zutphen is een heel bijzonder gebouw, het is een oude kloosterkerk. Als ik haar zo zie zitten, helemaal verdiept in een boek, ben ik ontroerd. Zó klein nog betreedt ze de grote wereld van boeken die ze zélf kan gaan lezen; er gaat een wereld voor haar open!


Ikzelf begin vast in een boek wat ik heb aangevraagd; het heet 'de Woonschool' van Christel Jansen. Gelijk aan het begin van het boek word ik getroffen door een tekst uit Vaslav van Arthur Japin. Met het zicht op mijn kleintje en de ervaring van mijn eigen leven raakt me de strekking van deze tekst. Voor je je durft te onderscheiden moeten eerst verbindende fases in je leven plaatsvinden. Fases van erbij horen en goedkeuring krijgen. Je loopt mee in de stroom van waar je wiegje stond en dat is ook goed. Een kind wil opgenomen zijn in de groep en doet daarvoor concessies. Met de jaren ontstaat steeds meer inzicht, je kunt meer afstand nemen en bedenken welke invulling jíj aan je leven wilt geven. Dat geldt voor mijzelf en nu ook weer voor míjn kinderen.




lekker vegetarisch; Dal Bhat of Dhal Bat

Het is alweer wat jaartjes geleden dat ik een reis maakte naar Nepal. 17 jaren om precies te zijn. Een deel van mijn reis bracht ik door bij Nederlanders die daar woonden en werkten in een afgelegen streek in het westen van Nepal. Ze hadden een meisje in huis die voor hen kookte en dat gebeurde 's ochtends al heel vroeg. 's Ochtends werden we wakker als ze de linzen aan het sorteren en zeven was, kleine steentjes zocht ze eruit en van de rest maakte ze een heerlijk linzengerecht; Dal. We leerden dat in die streek in Nepal 's ochtends heel vroeg warm wordt gegeten, een stevige maaltijd die genoeg is om daarna de hele dag op het land te kunnen werken. Er werd ook een groentegerecht bij geserveerd. Ik heb van het meisje geleerd hoe ik die heerlijke Nepalese Dal Bhat kan maken. (dit gerecht heeft meerdere geschreven vormen waarbij een h wisselend in één van beide woorden voorkomt).  Zij sprak geen Engels, ik geen Nepalees maar met goed kijken en aanwijzen kwamen we een heel eind. Teruggekomen ontdekte ik dat het kruid wat zij uitsprak als métti in Nederland fenegriek heet. Zij gebruikte mosterdolie (er groeide overal mosterdzaad op het land) maar dat heb ik niet (betaalbaar) kunnen vinden in Nederland, ook niet bij een mosterdfabriek. Het gaf het eten een heerlijke smaak, maar die denken we er dan maar bij. Wat leuk is aan dit gerecht is dat je 2 onderdelen ervan in de hooikist kunt klaarmaken (de rijst en de Dal).



Het recept voor de Dal (linzensaus);

beetje olie verhitten, ongeveer 20 korreltjes fenegriek kleuren (niet zwart)
2 tenen per persoon knoflook meebakken, ik doe meestal 8
200 gram (rode, gebroken) linzen toevoegen
half theelepeltje kurkuma = koenjit
1 theelepel kerrie
1 theelepel gemberpoeder
roeren en dan ruim afvullen met water
aan de kook brengen, tijdje laten koken en dan in de hooikist 
(of op zacht vuur tot de linzen stukgaan)
pureren met de staafmixer en zout toevoegen naar smaak 
dit doe je pas aan het eind, anders worden de linzen minder snel gaar
evt nog water toevoegen tot sausdikte

recept voor het groentegerecht;

1/4 bloemkool of andere kool
200 gram boontjes, wortel kan ook, groente die je in huis hebt
2 aardappelen in stukjes
dit allemaal beetgaar koken
beetje olie verhitten en ongeveer 20 korreltjes fenegriek kleuren
2 uien fruiten
1 theelepel sambal toevoegen 
en 1 theelepel gember, 4 theelepels kerrie, 1 theelepel koenjit
hieraan voeg je de beetgare groente toe en een laag water, dit laat je nog even pruttelen
zout toevoegen naar smaak

Dit gerecht eet je met rijst, die kan, na de Dal, ook garen in de hooikist (ik zet de eerste pan dan in mijn bed)
En het lekkerst is het dan om het, net als we vaak in Nepal zagen, met je handen op te eten!

eet smakelijk!

donderdag 27 september 2012

blikraadsel opgelost en appeltaart!

Het blikraadsel is ontrafeld! Voor het avondeten zitten we allemaal vol verwachting, we maken het blik open vóór het eten want misschien past het wel bij onze maaltijd? Oudste draait met de blikopener en we denken al iets te ruiken...


...dat ruikt ouderwets! De 'flexitariers' onder ons proeven het op een stukje brood, de rest is voor morgen. Vriendje van onze zoon had het goed geraden!


Regelmatig kijk ik op zolder even hoe het er voor staat met de appelvoorraad. Vandaag zijn er 6 goudrenetten met een 'probleem'. Tijd voor appeltaart! Ik ben al begonnen met het schillen van deze appel als ik opeens zie dat hij me toelacht...


Dit is helemáál niet naar zijn zin...


Papa komt thuis na een lange dag werken en als alle happen van het warme eten in zijn mond zijn gekeken krijgt papa koffie en eten we appeltaart!


woensdag 26 september 2012

pire en koekju, symmetrie en wordt vervolgd

Een vriendinnetje van onze jongste komt tussen de middag mee een broodje eten. Ze neemt dit werkje mee van school, er staat écht peren... maar dan anders! En dat doet me denken aan toen ik zelf klein was (al best een tijdje geleden). Ik kon nog maar kort schrijven en na een heleboel woordjes had mijn vader voor mij een opdracht mét een beloning; Als ik het woord koekje goed op kon schrijven zou ik een koekje krijgen. 'Kat in 't bakkie' heb ik vast gedacht, ik schreef en schreef en schreef steeds maar weer 'koekju'. Dat koekje heb ik natuurlijk niet gekregen (maar wél mijn passie voor natuur en oogsten, dat heeft het meer dan goed gemaakt ;-)


Het aantal rassen breidt zich langzaam uit, nu mét hekje voor de boomgaard.


Mijn oog valt op 2 symmetrische vormen in mijn tuin, herken je het blad van de Oostindische Kers?



In de winkel neus ik in de aanbiedingen bak en daar zie ik dit blik liggen. Zonder wikkel, alleen een sticker. Dat is grappig, die neem ik mee naar huis. Hilariteit bij de kassa, wat is dit? Thuis het blik op tafel gezet en iedereen heeft voorspeld wat er in zou kunnen zitten; doperwtjes, leverpastei, ananasschijven, 'iets plakkerigs'. Vanavond gaan we hem openmaken... én opeten. Wordt vervolgd!


dinsdag 25 september 2012

van alles wat vandaag...

Het appeltje van eergisteren heeft vandaag een vervolg gekregen; dit is de boom waar het appeltje niet ver vandaan viel...


We maken een herfsthoekje, de aanvulling van gisteren (de bladeren) zitten ondertussen in een pers. Die vond ik eens in een kringloopwinkel; 2 platen hout met in vier hoeken een bout met schroef. De bladeren ieder afzonderlijk tussen krantenpapier en dan zo strak mogelijk de schroeven aandraaien. Alles wordt daarin verbazingwekkend plat.


Uit school haalt de jongste met haar vriendinnetje de ingredienten voor soep; overal liggen takken na de storm van gisteren, daar kun je een hoop soep van maken!


Jong geleerd, oud gedaan...


Na het avondeten stappen we nog even op de fiets, met een tas en 2 vuilgrijpers rapen we een heleboel walnoten op de meest onmogelijke plaatsen (onder prikkelstruiken). Dit is het resultaat!


Vandaag ontving ik deze foto van het winnen van de Publieksprijs voor de Stadsboomgaard!




maandag 24 september 2012

Pluk de Stad, appelmoes maken en walnoten rapen

Vanmiddag, tijdens het schillen van een voorraadje appels, wordt er aan de deur geklopt. De postbode staat er met de nieuwe visitekaartjes van Pluk de Stad! Hadden we zo geduimd dat ze er gisteren zouden zijn op de markt, helaas... Maar vandaag zijn ze er dan toch, ze laten een rijk tafereel van oogst en ingemaakte oogst zien. Daar kunnen we weer een tijdje mee vooruit!


De appels zijn overgebleven van de markt van gisteren, dus oude rassen van het Bongerdspad! Een feest om ze te schillen, klein, groot, gehavend en onbeschadigd, vettig en glad. Ik schil een grote pan vol en zet het, met een laag water (ik denk dat ongeveer een derde van de appels onder water staat), zachtjes op het vuur. Belangrijk is dat je niet roert in de appels tijdens het koken. Daarmee verstoor je het garingsproces. Het garen begint namelijk aan de buitenkant van het appeltje en de warmte verplaatst zich langzaam naar de kern van het stuk appel. Als je roert roer je het warme, zachte deel van de partjes af en wordt de rest niet gaar. Het vuur moet wel zacht staan want de appelmoes moet natuurlijk niet aanbranden.


Ziedaar; 6 potten met Bongerdspad appelmoes. We zouden een test kunnen gaan doen, een pot 'Bleek' en een pot 'Bongerdspad' blind proeven en kijken welke het lekkerst is. Maar dat doen we niet! De Bleek ís een prachtige boomgaard, het Bongerdspad wórdt weer een prachtige boomgaard! Beide zijn uniek; we gaan voor eenheid in verscheidenheid.


In de loop van de middag wordt het herfstig, regenen deed het al af en aan maar dan gaat het ook nog waaien! Een goed moment om eens een kijkje te nemen bij een aantal walnotenbomen. Dat hebben meer mensen bedacht! We komen aan bij twee bekende raapplaatsen maar daar wordt al druk verzameld. We besluiten naar een andere plek te gaan, eentje die wel op de kaart van http://www.plukdestad.nl/ staat maar nog niet zo bekend is. Daar ligt een voorraadje noten voor het oprapen en, wat niet zo vaak gebeurt; daar kunnen we zelfs een noot plúkken! Volgende keer de vuilraapstok mee voor al die noten die onder stekelige bramentakken liggen...





zondag 23 september 2012

publieksprijs, ick spaer en maeck gaer, houtkachel en appelverrassing!

We kunnen terugkijken op een geslaagde dag op de duurzaamheidsmarkt bij de Kaardebol. Onze kraam heeft veel aanloop, er wordt geproefd van rozenbotteljam, vlierbloesemlimonade, rucolapesto en appelpartjes van oude rassen appels. We vertellen over de oude stadsboomgaard en verzamelen zo veel stemmen voor het idee die mooie boomgaard weer in oude staat te herstellen.


Een pomoloog determineert voor ons ter plekke nog een aantal appelsoorten, zoals de groene hier vooraan die ik plukte in Zutphens 'wild'. Het blijkt een 'zaailing' te zijn, oftewel, geen officieel ras maar bv van een boom die eens is gegroeid uit een weggegooid klokhuis. Niets mis mee voor de appelmoes maar niet lekker om zo op te eten.

Jam van Zutphense rozenbottels
Mijn hooikist wordt getoond bij de kraam waar op een rocket stove pannenkoeken worden gebakken. Erop staat een hooimadam.


Op een andere hooikist zie ik deze afbeelding/tekst staan. Prachtig! Die wil ik ook graag op mijn hooikist!


Dan is het tijd voor de uitreiking van de Toekomstprijs! Het zijn er trouwens 2; die gaan naar twee andere duurzame projecten (de dienstbare tuin en eten uit de buurt). Maar de publieksprijs is voor de Zutphense Stadsboomgaard, geweldig, wat een erkenning voor het idee! Alle eer voor mijn maatje. http://www.destentor.nl/regio/zutphen/11751681/Toekomstprijs-naar-De-dienstbare-tuin.ece. Pluk de Stad is ook verbonden aan een ander initiatief, ons andere maatje heeft, samen met J van de Bio-Akker 'een duit voor meer stadsfruit' bedacht. Aan het eind van de dag heeft dat 200 fruitbomen voor Zutphen opgeleverd die geplant zullen worden in het Ecopark van Zutphen! Wat geweldig om al die goede dingen van zo dichtbij mee te maken en er mijn bijdrage aan te leveren!

Het is fijn thuiskomen, er wordt gekokkereld terwijl ik alle spulletjes opruim. En dan... gaat voor het eerst het houtkacheltje weer aan. Dat blijft bijzonder. Ons huis wordt kleiner als de kachel aan is omdat de thermostaat niet aanslaat en dus andere ruimtes niet opwarmen maar... de gemoedelijkheid verdubbelt, iedereen gaat in de cocoonstand en dat is zó gezellig!


Aan de keukentafel gebeurt ondertussen iets geheimzinnigs, ik mag het niet zien, pas als het klaar is. En dan... krijg ik van oudste dit appeltje... de appel valt niet ver van de boom!




zaterdag 22 september 2012

weekendklusjes, bonenketting en het raapvirus verspreidt zich!

De dag begint erg relaxed vandaag; zoonlief heeft geen voetbalwedstrijd en dat betekent dat we allemaal kunnen uitslapen! Als papa beneden ontbijt aan het maken is en het koffiemolentje draait kruipen één voor één de kinderen bij mij in bed. Er komt een groot dienblad naar boven met daarop variatie in stukjes, een paar kleine bordjes en iedereen kiest waar hij zin in heeft. Voor papa en mama een kop koffie erbij... weekend! Het is lang geleden dat we zo de dag begonnen maar zó gezellig; In volgorde kind/papa/kind/mama/kind hebben we een familiebespreking; welke klusjes moeten er vandaag gedaan worden en wie wil wat doen? We kleden ons snel aan en terwijl onze oudste frambozen plukt, onze jongste alle schoenen opruimt en manlief stofzuigt gaan zoon en ik rozenbottels plukken om morgen onze kraam op de markt mee te versieren. Later kan dat dan nog jam worden, ze zijn er rijp genoeg voor (de bottels van de hondsroos zijn  nog steeds keihard, mogelijk zijn ze dan toch gewoon rijp?)



Halverwege de dag breng ik een bezoekje aan een heel bijzonder restaurant! Er wordt maanvis geserveerd met een kopje thee. En waar vind je tegenwoordig nog een restaurant waar de ober je geld brengt waarmee je kunt afrekenen?


Vandaag 'oogst' ik een ketting van mijn kettingplank. Ik was hem eigenlijk vergeten maar zie opeens hoe bijzonder hij eigenlijk is; het zijn gedroogde bonen (ik denk capucijners?). Hij is van mijn moeder geweest, die heb ik vroeger vast eens voor haar gemaakt met moederdag? Ik zal het eens navragen...


Vanmiddag stapt mijn buurvrouw (van http://acastelle.blogspot.nl/) opeens binnen met een kadootje. Het raapvirus verspreidt zich door de buurt!


vrijdag 21 september 2012

Bongerdspad, oude appelrassen en 'deuren dicht!'

Vanochtend drink ik mijn koffie met mijn Pluk de Stad maatje op een bankje aan het Bongerdspad. We hebben daar afgesproken voor een bakkie om daarna appels te plukken voor de Duurzaamheidsmarkt a.s. zondag. Na een hoop nieuwtjes uitwisselen op het gebied van bomen en boomgaarden ruimen we de koffie op en gaan aan de slag. Mijn uitschuifbare plukstok blijkt goed van pas te komen. Veel appels hangen zó hoog dat ze alleen met de lange stok te plukken zijn.


Het blijft toch een geweldige bezigheid. Telkens schuiven we een boom door en plukken we weer een ander ras. In totaal hebben we appels geplukt van 7 verschillende rassen! We willen ze op de Duurzaamheidsmarkt laten zien én laten proeven. Een deel van de appels zal ter plekke bereid worden tot appelmoes in 'rocket stoves' door enkele Transition Town Zutphen collega's.


Meer informatie over de markt vind je hier; http://subsites.zutphen.nl/15128/Over_De_Kaardebol-Duurzame_initiatieven-Dag_van_de_Duurzaamheid.html

Nu het wat herfstig begint te worden ben ik veel minder in mijn tuin. Vanmiddag ben ik nog maar eens gaan oogsten; pepermunt, die is nu gewassen en hangt weer te drogen. Ook 6 cherrytomaatjes (die op zijn voor je er erg in hebt). De vaart is er een beetje uit al zag ik op de valreep dat ik morgen weer nodig frambozen moet oogsten. Het is gek maar vandaag ging de verwarming weer even aan. We moeten er weer aan wennen dat 'deuren dicht!' moeten en het gordijn moet weer voor de trap. Dit weekend gaan we de kasten maar weer eens nakijken, zijn er genoeg warme jassen en truien? De zomerspullen kunnen weer naar de zolder. Voor alles een tijd!



donderdag 20 september 2012

symmetrie, soep uit de hooikist en zelf kruidenboter maken

Het fenomeen symmetrie is toch een fascinerend iets. Ik lees dat hommels een voorkeur hebben voor symmetrische bloemen, een bloem die niet symmetrisch is wordt minder bezocht dan zijn symmetrische soortgenoten. De rust die uitgaat van symmetrie herken ik. Voor de foto moet deze ster precies op de lijnen en precies in het midden liggen, dan vind ik de foto goed. 

Je ziet hier onze nieuwe badmat gemaakt van gerecyclede overhemden. Dat recyclen heb ik trouwens niet zelf gedaan hoor, die eer komt een ander toe (gekocht bij Kitch Kitchen in Amsterdam). Onze oude mat ligt als reserve in de kast, zo begint (en eindigt) de dag heel vrolijk!


Vandaag maak ik groentensoep met broodjes en kruidenboter. Er is een pan voor de 'flexitariers' en een pan voor de vegetariers in ons gezin. De pan met water, groenten en bouillon breng ik even aan de kook en zet 'm daarna in de hooikist. Daar wordt de soep prima in gaar. Toch heb ik de pan met soepballetjes daarna nog 10 minuten op het vuur gehad. Ik weet eigenlijk niet of vlees wel voldoende gaart in de hooikist? Geen risico; goed verhitten dus. De vegasoep is wél oké na de hooikist.

Kruidenboter maak je heel gemakkelijk zelf, ik moet zeggen dat ik eigenlijk niet eens weet hoe die uit de winkel smaakt. Ik gebruik een half pakje roomboter en voeg daaraan toe een teentje uitgeperste knoflook, een beetje zout en peper (hoeveelheid; even proeven) en meng dit door elkaar. Eventueel kun je nog andere kruiden toevoegen maar voor de smaak is dat niet echt nodig. 


woensdag 19 september 2012

lekker vrij, oogsten én pepermunt

Vandaag zijn de kinderen vrij van school, de meesters en juffen hebben een studiedag dus vandaag is het 'juf mama dag'. Eerste wens is om een schilderij te maken. Kopje thee erbij, technieken bij elkaar afkijken, kleuren mengen, er wordt gezellig gekeuveld.


En dan is het tijd voor mama om dingen te leren; Zo kun je in geklopte slagroom zomaar een man met een snor aantreffen, met ook nog wenkbrauwen. Hoe streng hij ook mag kijken, hij smaakt lekker!


En wist je al dat, als je een beetje je best doet, je zó onder de bank kunt gaan liggen? Een soort dweilen maar dan anders...


En als de kinderen niet thuis waren geweest vandaag had ik nooit geweten hoe je in één keer een potje scrabble kunt winnen; juist; met het woord... verenigdkoninkrijkatlaswereldkaartenmeterpluslangetandenmeneerenhoedenput!


Dan heeft mama zelf nog een wens; de goudrenetten gaan nou toch echt uit de boom! Oktober of niet, 4 prachtige appels op de grond vanochtend betekent; aan de slag! Een prachtige oogst halen we binnen. We ontdekken dat je niet 2 appels in één keer kunt plukken omdat ze niet naast elkaar in de plukzak passen. Veel appels zitten strak naast elkaar in de boom als een soort tweeling. Als de ene geplukt wordt met de zak laat de andere ook los en die valt op de grond... De valappels zie je niet op deze foto maar dat betrof toch zeker nog 15. Daar hebben 2 buurvrouwen zich over ontfermd om appelmoes van te maken.


...ik ook van jou...

...tot ziens in de appelmoes...

Met onze oudste fiets ik een rondje langs walnotenbomen, we rapen 12 noten; het dubbele van gisteren maar het is nog aan de vroege kant. Als we langs 'wollige pepermunt' fietsen snijd ik een aantal stengels schuin af. In een tijdschrift las ik over het vermenigvuldigen van pepermunt en dit is zó makkelijk, dat gaan we doen. De onderste blaadjes eraf en in een glas water zetten tot ze worteltjes krijgen, dan in de grond zetten. Het wordt te koud om het dan nog in de tuin te proberen. Ik ga ze deze winter binnen proberen op te kweken, dan kunnen ze volgend voorjaar in de tuin. Als ze eenmaal aan de gang zijn heb je er in de tuin geen omkijken meer naar, nou ja...  dan is het zaak ze binnen de perken te houden, pepermunt verspreidt zich als onkruid, wil je dat niet dan moet je ze in een pot houden, vind je het geen probleem (zoals ik) laat ze dan lekker hun gang gaan.